W jaki sposób działa przekładnia zębata?

Przekładnie to mechanizmy znajdujące zastosowanie w rolnictwie, przemyśle (w tym w wydobywczym), budownictwie czy motoryzacji. Przekładnia zębata działa poprzez przenoszenie ruchu z jednego zespołu na drugi i wiedzie niewątpliwy prym wśród przekładni mechanicznych. Przyjrzyjmy się jej bliżej.

Co to jest przekładnia zębata?

Jest to oczywiście rodzaj przekładni mechanicznej. Prosta i książkowa definicja wskazuje: przekładnia zębata to mechanizm służący do przenoszenia ruchu – z elementu napędowego (źródła napędzającego układ) na element napędzany (zespół napędzany). Jednocześnie następuje zmiana parametrów ruchu, czyli prędkości i siły, względnie momentu siły. Przy tym wszystkim mówić można o przekładni zębatej, jeżeli wspomnianymi elementami są koła zębate.  Jeżeli są w niej tylko dwa takie koła, jest to jednostopniowa przekładnia; jeżeli więcej, mowa o przekładni wielostopniowej. Jeżeli chodzi o prędkość, wyróżnić należy reduktory i multiplikatory. O reduktorze mówimy, kiedy człon napędzany obraca się z mniejszą prędkością niż człon napędzający.

Jakie zastosowanie ma przekładnia zębata?

Ten prosty mechanizm ma sporo zalet: łatwość wykonania, w porównaniu z alternatywami małe wymiary i cicha praca (to drugie jeżeli jest odpowiednio smarowany). Przekładnia zębata to także znaczna równomierność pracy i sprawność oraz możliwość przenoszenia dużych mocy. Stąd też jej szerokie użycie w wielu dziedzinach gospodarki. Przekładnia zębata ma zastosowanie w:

• motoryzacji – tam jest wszechobecna jako kluczowy element układu napędowego;
• przemyśle produkcyjnym, np. w maszynach papierniczych;
• przemyśle wydobywczym, np. w górniczych maszynach;
• przemyśle budowniczym, np. w tokarkach;
• rolnictwie, np. w kombajnie i wielu innych urządzeniach;
• urządzeniach RTV i AGD, np. w blenderze, ale też w zegarach.

To tylko przykadowa lista. Słowem, przekładnia zębata ma zastosowanie niemal wszędzie – a na pewno w prawie każdym urządzeniu posiadającym układ napędowy. Skąd dominacja tego prostego, wydawać by się mogło prymitywnego mechanizmu? Tak jak wspomnieliśmy na wstępie, prostota przekładni mechanicznych przekłada się na ich awaryjność. Prostota jest złota! Jeżeli w danym zespole jest niewiele części, niewiele części może ulec usterce.