Najważniejsze parametry techniczne kół zębatych

Mechaniczne przenoszenie napędu jest podstawą działania większości maszyn, urządzeń i pojazdów. Odpowiednio dobrane koła zębate pozwalają na przekazywanie ruchu obrotowego o dowolnej specyfice – prędkości obrotowej i wartości momentu obrotowego. Dzięki swojej budowie wyróżniają się wysoką precyzją działania, wytrzymałością na znaczne obciążenia oraz bardzo dużą trwałością. Przekonajmy się, jakie są rodzaje kół zębatych i sprawdźmy, jakie są ich najbardziej istotne charakterystyki.

Rodzaje kół zębatych

Koła zębate są zwykle zbudowane z wieńca, na którym znajduje się uzębienie, piasty, która służy do osadzenia go na wałku, a także łącznika stanowiącego wypełnienie łączące oba elementy. Podstawowa charakterystyka kół zębatych wiąże się z ich uzębieniem. Podstawowe znaczenie ma kształt linii zęba – może on być prosty, śrubowy, daszkowy, a więc schodzący się w formie litery „V” albo łukowy. Ważne jest jednak także umiejscowienie zębów. Koła zębate mogą mieć kształt walcowaty – zęby są wówczas rozmieszczone promieniście, a ich linia jest równoległa do osi obrotu – stożkowy, gdy linia jest ustawiona pod kątem albo ślimakowy.

Charakterystyka kół zębatych

Podstawowe cechy wyróżniające poszczególne koła poza ich typem to ich średnica, średnica wałka, na którym będą oraz szerokość wieńca. Kluczowymi parametrami będzie też liczba zębów oraz związane z nią wymiary – grubość zęba, szerokość wrębu, czyli przestrzeni między sąsiadującymi zębami, a także podziałka, będąca odległością między poszczególnymi modułami, a więc zębem wraz z przestrzenią międzyzębową. Bardzo ważna jest wysokość stopy zęba oraz jego głowy. Geometra koła zębatego musi być dobierana tak, by zapewnić występowanie optymalnych luzów między współpracującymi ze sobą kołami – luzem wierzchołkowym, międzyzębnym oraz obwodowym. Koła zębate przekazują napęd dzięki sprzężeniu mechanicznemu i naciskowi wywieranemu przez zęby koła napędowego na koło napędzane, jednak muszą być również odporne na pojawiające się tarcie. Z tego powodu w wielu przypadkach są one utwardzane.